Προβιοτικά και Μικροβίωμα

Παναγιώτης Κωνσταντινόπουλος

Τα προβιοτικά είναι μικροοργανισμοί τα οποία προάγουν την υγεία μας¹ και βρίσκονται σε συμπληρώματα διατροφής και σε κάποια τρόφιμα. Η λήψη προβιοτικών αυξάνει τον αριθμό των χρήσιμων αυτών βακτηρίων που αποικίζουν το έντερό μας. Το μικροβίωμα του εντέρου μας , το οποίο είναι μοναδικό για τον καθένα, περιέχει δισεκατομμύρια από αυτά και πάνω από 500 είδη βακτηρίων².

Ποια Στελέχη Είναι τα Πιο Γνωστά;

Τα προβιοτικά που έχουν δείξει οφέλη για την υγεία μας είναι κυρίως  διάφορα είδη  Bifidobacterium,  Lactobacillus και  Saccharomyces. Πολλά συμπληρώματα προβιοτικών περιέχουν συνδυασμό αυτών. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι κάποια από αυτά είναι πιο χρήσιμα στη θεραπεία συγκεκριμένων νοσημάτων, όταν λαμβάνονται σε επαρκείς ποσότητες. Η συγκέντρωση τους υπολογίζεται  σε CFU (colony-forming units). Στις πιο πολλές μελέτες έχει φανεί ότι οι υψηλές δόσεις σχετίζονται με καλύτερα αποτελέσματα. Για άλλα όμως είναι αρκετά ένα με δυο CFU δις ημερησίως, ενώ άλλα χρειάζονται 20 CFU την ημέρα για τα επιθυμητά αποτελέσματα. Οι μεγαλύτερες δόσεις δεν έχουν δείξει να προκαλούν βλάβη, αλλά είναι ακριβές και δεν έχουν δείξει επιπλέον όφελος³.

Σε Ποιες Παθολογικές  Καταστάσεις;

Έχουν μελετηθεί με καλά αποτελέσματα για νοσήματα κυρίως του πεπτικού. Χορηγούνται πλέον πολύ συχνά σε δυσκοιλιότητα4, διάρροιες^5,6, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου  με επικράτηση, είτε της δυσκοιλιότητας⁷, είτε της διάρροιας⁸, καθώς και για τη διάρροια σχετιζόμενη με τη λήψη αντιβιοτικών ⁶. Πλέον όμως οι έρευνες προσανατολίζονται και σε νοσήματα εκτός πεπτικού συστήματος, όπως για την επίδραση τους στο καρδιαγγειακό μας σύστημα⁹, την απώλεια βάρους¹⁰ και το ανοσοποιητικό¹¹ με ενδιαφέροντα αποτελέσματα, αλλά χρειάζονται περισσότερες μελέτες για πιο ολοκληρωμένα συμπεράσματα.

Η Συνηθέστερη Χρήση τους;

Πολύ συχνά πλέον χορηγούνται σε διάρροιες, είτε για τη θεραπεία τους είτε για την πρόληψη διαρροιών κατά τη χρήση αντιβιοτικών. Έχουμε αρκετές πλέον μελέτες που αποδεικνύουν τη χρησιμότητά τους¹².

Αναφέρονται σε Κατευθυντήριες Οδηγίες (Guidelines);

 Ναι. Το ESPGHAN ( Εuropean Society for Pediatric Gastrenterology, Hepatology and Nutrition ) τα συστήνει στην οξεία ιογενή γαστρεντερίτιδα στα παιδιά και αναφέρει  ότι, αν ληφθεί απόφαση να χορηγηθούν  προβιοτικά, το καλύτερο είναι να γίνει άμεσα  και συστήνει τα κάτωθι σχήματα

• Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) >10¹⁰ colony forming units (CFU)/day (για 5-7 μέρες)^13,14.
• Saccharomyces boulardii 250 to 750 mg (10⁹ to 10¹⁰ CFU)/day (για 5-7 μέρες)¹⁵.

Ποια Χαρακτηριστικά Πρέπει να Έχει ένα Προβιοτικό για να Είναι Αποτελεσματικό;

1. Να μην καταστρέφεται από τα οξέα ή από τη χολή.
2. Να προσκολλάται στο ανθρώπινα επιθήλιο και κύτταρα.
3. Να αποικίζει το έντερο.
4. Να παράγει αντιμικροβιακές ουσίες.
5. Να έχει καλά χαρακτηριστικά ανάπτυξης.
6. Να είναι ωφέλιμο για την υγεία μας.

Ποιο Προβιοτικό  Έχει τις Περισσότερες Μελέτες:

Το στελεχος  Lactobacillus rhamnosus GG, έχει πιθανότατα μελετηθεί περισσότερο από όλα τα άλλα¹⁶.

Ποιες Μελέτες Υποστηρίζουν τη Χορήγηση του Lactobacillus rhamnosus GG;

• Για την οξεία ιογενή γαστρεντερίτιδα στα παιδιά^13,14.
• Για τη δράση του σε ιογενή γαστρεντερίτιδα από ροταιούς¹⁷
• Για την πρόληψη της διάρροιας  σχετιζόμενης  με τη χορήγηση αντιβιοτικών¹⁸.

Υπάρχει όμως και πλήθος άλλων μελετών με ενθαρρυντικά αποτελέσματα που χρήζουν όμως περισσότερης έρευνας για να καταλήξουμε σε σαφέστερα αποτελέσματα. Ως παραδείγματα θα αναφέρουμε τη θετική επίδραση που φαίνεται να έχει ο Lactobacillus rhamnosus GG  στην απώλεια βάρους¹⁰ και την πρόληψη λοιμώξεων του αναπνευστικού στα παιδιά¹¹.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Hill C, Guarner F, Reid G. Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2014; 11(8): 506-514.
2. Canny GO, McCormick BA. Bacteria in the Intestine, Helpful Residents or Enemies from Within? Infect Immun 2008; 76(8): 3360-3373.
3. Kligler B, Cohrssen A. Probiotics. Am Fam Physician. 2008; 78(9): 1073-1078.
4. Miller L, Zimmermann A, Ouwehand A. Contemporary meta-analysis of short-term probiotic consumption on gastrointestinal transit. World J Gastroenterol. 2016; 22(21): 5122-5131.
5. Sazawal S, Hiremath G, Dhingra U, et al. Efficacy of probiotics in prevention of acute diarrhoea: a meta-analysis of masked, randomised, placebo-controlled trials. Lancet Infect Dis. 2006; 6(6): 374-382.
6. Hempel S, Newberry SJ, Maher AR, et al. Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2012; 307(18): 1959-1969.
7. Mezzasalma V, Manfrini E, Ferri E, et al. A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial: The Efficacy of Multispecies Probiotic Supplementation in Alleviating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome Associated with Constipation. Biomed Res Int. 2016; 2016: 4740907
8. Majeed M, Nagabhushanam K, Natarajan S, et al. Bacillus coagulans MTCC 5856 supplementation in the management of diarrhea predominant Irritable Bowel Syndrome: a double blind randomized placebo controlled pilot clinical study. Nutr J. 2016; 15:21.
9. Sharma S, Kurpad AV, Puri S. Potential of probiotics in hypercholesterolemia: A meta-analysis. Indian J Public Health. 2016; 60(4): 280-286.
10. Mekkes MC, Weenen TC, Brummer RJ. The development of probiotic treatment in obesity: a review. Benef Microbes. 2014; 5(1): 19-28.
11. Hatakka K, Savilahti E, Pönkä A, et al. Effect of long term consumption of probiotic milk on infections in children attending day care centers: double blind, randomised trial. BMJ 2001; 2; 322(7298): 1327.
12. Van Niel CW, Feudtner C, Garrison MM, Christakis DA. Lactobacillus therapy for acute infectious diarrhea in children: a meta-analysis. DA Pediatrics. 2002; 109(4): 678-684.
13. Szajewska H, Skórka A, Ruszczyński M. Meta-analysis: Lactobacillus GG for treating acute gastroenteritis in children-updated analysis of randomized controlled trials. Aliment Pharmacol Ther. 2013; 38(5): 467-476.
14. Parker MW, Schaffzin JK, Lo Vecchio A, et al. Rapid adoption of Lactobacillus rhamnosus GG for acute gastroenteritis. Pediatrics. 2013; 131 Suppl 1: S96-102.
15. Feizizadeh S, Salehi-Abargouei A, Akbari V. Efficacy and safety of Saccharomyces boulardii for acute diarrhea. Pediatrics. 2014; 134(1):e176.
16. Reid G. The Scientific Basis for Probiotic Strains of Lactobacillus Appl Environ Microbiol. 199; 65(9): 3763–3766.
17. Fang SB, Lee HC, Hu JJ, Hou SY. Dose-dependent effect of Lactobacillus rhamnosus on quantitative reduction of faecal rotavirus shedding in children. J Trop Pediatr 2009; 55(5): 297.
18. Szajewska H, Kołodziej M. Systematic review with meta-analysis: Lactobacillus rhamnosus GG in the prevention of antibiotic-associated diarrhea in children and adults. Aliment Pharmacol Ther. 2015; 42(10): 1149-1157.