Αλληλεπιδράσεις Τροφής – Φαρμάκων

Γεώργιος Ν. Καραχάλιος

Food – Drug Interactions

Η επιτυχία της φαρμακευτικής θεραπείας σε ορισμένο μέγεθος εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μεταξύ της τροφής και του φαρμάκου. Η αλληλεπίδραση τροφής φαρμάκου είναι η κατάσταση κατά την οποία η τροφή επιδρά επί της δραστικότητας του φαρμάκου. Αυτή η αλλαγή τις περισσότερες φορές μπορεί να έχει ως αποτελέσματα την βλαπτική επίδραση στον ασθενή. Αυτά συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι ο ιατρός θα πρέπει να ενημερώνει τον ασθενή για τη σημασία αυτού του φαινομένου προκειμένου να επιτυγχάνονται τα μέγιστα οφέλη και ταυτοχρόνως να προλαμβάνεται το ανεπιθύμητο συμβάν.¹

Η αλληλεπίδραση τροφής φαρμάκου μπορεί να οριστεί ως η διαταραχή της απορρόφησης, μεταβολισμού, απεκκρίσεως ή επίδραση στο φάρμακο από τα συστατικά της τροφής.²

Αλληλεπίδραση εμπλεκόμενη με την απορρόφηση: Η παρουσία τροφής στο στομάχι μπορεί να επιδράσει στην απορρόφηση ορισμένων συνήθως χρησιμοποιούμενων φαρμάκων, οφειλόμενη στην διαταραχή του γαστρικού pH, γαστρικής εκκρίσεως, κινητικότητας και χρόνου μετάβασης στον γαστρεντερικό σωλήνα. Για παράδειγμα, η απορρόφηση της αζιθρομυκίνης ελαττώνεται όταν λαμβάνεται με τροφή με αποτέλεσμα τη σημαντική ελάττωση της βιοδιαθεσιμότητας. Σε άλλες περιπτώσεις, τα συστατικά της τροφής, όπως το ασβέστιο ή ο σίδηρος, μπορεί να σχηματίσουν συμπλέγματα με το φάρμακο το οποίο απορροφάται ολιγότερο εύκολα. Παραδείγματα αποτελούν η τετρακυκλίνη, σιπροφλοξασίνη και φθοριούχο νάτριο. Άλλοτε, η βιοδιαθεσιμότητα του φαρμάκου μπορεί να αυξάνεται από την τροφή. Για παράδειγμα, το όξινο περιβάλλον είναι απαραίτητο για την απορρόφηση της κετοκοναζόλης. Η απορρόφηση της γριεζοφουλβίνης αυξάνεται από το λίπος στην τροφή.^3-5

Αλληλεπίδραση εμπλεκόμενη με το μεταβολισμό: Η τροφή ενίοτε αλληλεπιδρά με το μεταβολισμό, κυρίως τον ηπατικό, ορισμένων φαρμάκων. Για παράδειγμα, ο συμπυκνωμένος χυμός κίτρου όταν χορηγείται με αντιϋπερτασικά φάρμακα, φελοδιπίνη και νιφεδιπίνη, προκαλεί την αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας αμφοτέρων και αυτό αποδίδεται στο ότι τα φλαβονοειδή συστατικά του χυμού αναστέλλουν τον μεταβολισμό της φελοδιπίνης και νιφεδιπίνης στο κυττόχρωμα Ρ-450 γεγονός που συνεπάγεται την αυξημένη αποτελεσματικότητα και τοξικότητα αμφοτέρων των φαρμάκων.^3-5

Αλληλεπίδραση εμπλεκόμενη με την απέκκριση: Ορισμένα συστατικά που υπάρχουν στην τροφή μπορεί να διαταράξουν το pH των ούρων με αποτέλεσμα να προκαλείται είτε ελάττωση ή αύξηση του χρόνου ημισείας ζωής του φαρμάκου που λαμβάνει ο ασθενής. Όθεν, ο χρόνος ορισμένων όξινων φαρμάκων θα είναι μεγαλύτερος επί όξινων ούρων (προκαλείται από κρέας, ψάρια, τυριά και αυγά) επειδή το φάρμακο στο όξινο μέσο παραμένει σε μη ιονισμένη μορφή και ομοίως ο χρόνος ημισείας ζωής του όξινου φαρμάκου στα αλκαλικά  ούρα (προκαλούμενα από το γάλα, λαχανικά και χυμό κίτρου) είναι ελαττωμένος επειδή το φάρμακο είναι σε ιοντική μορφή. Επίσης, το λίθιο και νάτριο ανταγωνίζονται για την σωληναριακή επαναπορρόφηση στο νεφρό. Δίαιτα υψηλή σε νάτριο προκαλεί μεγαλύτερη απέκκριση λιθίου, ενώ δίαιτα χαμηλή σε νάτριο προκαλεί ελαττωμένη απέκκριση λιθίου και υψηλά επίπεδα αυτού στον ορό.^3-5

Φαρμακοδυναμική αλληλεπίδραση: Τα πράσινα πλατύφυλλα λαχανικά (π.χ. σπανάκι, μπρόκολο, γογγύλι, κ.α.), κουνουπίδι,l ρεβίθι, χοιρινό ήπαρ και βοδινό ήπαρ είναι πλούσια σε βιταμίνη Κ και αυτά προκαλούν ανταγωνισμό με την βαρφαρίνη (αντιπηκτικό φάρμακο) ελαττώνοντας τη θεραπευτική αποτελεσματικότητα της βαρφαρίνης. Η δράση των κατασταλτικών του κεντρικού νευρικού συστήματος (βενζοδιαζεπίνες, αντιϊσταμινικά, αντιψυχωτικά, ναρκωτικά) ή οποιοδήποτε φάρμακο με κατασταλτική δράση αυξάνεται με τα αλκοολούχα παρασκευάσματα. Σχετικώς, η βιοδιαθεσιμότητα και συγκέντρωση της θεοφυλλίνης στον όρο αυξάνεται αξιοσημείωτα από την καφεΐνη στην δίαιτα.^3-5
Στη συνέχεια περιγράφονται αλληλεπιδράσεις με ορισμένα των συνηθέστερα χρησιμοποιούμενων φαρμάκων με κλινική σημασία.

Αντιβιοτικά: Αναμφίβολα, τα αντιβιοτικά είναι τα πλέον συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα παγκοσμίως. Όπως με τα άλλα φάρμακα, τα αντιβιοτικά εμφανίζουν αλληλεπίδραση με την τροφή. Συμπληρώματα με μεταλλικά στοιχεία (όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, ψευδάργυρος, σίδηρος, σελήνιο, ιώδιο) είναι αναγκαίο να λαμβάνονται τουλάχιστον 2 ώρες προ ή μετά τη λήψη φαγητού επειδή αυτά  μπορεί να συνδέονται με το φάρμακο και να ελαττώνεται η απορρόφηση του φαρμάκου.⁶ Αναλυτικά: 
Πενικιλίνες: Οι πενικιλίνες θα πρέπει να λαμβάνονται με κενό στομάχι επειδή καταστρέφονται από της εκκρίσεις του στομάχου όταν λαμβάνονται με τις τροφές.⁶

Μακρολίδες: Η ερυθρομυκίνη απορροφάται όταν λαμβάνεται με κενό στομάχι (1 ώρα προ του φαγητού ή 2 ώρες μετά το φαγητό). Η απορρόφηση της αζιθρομυκίνης ελαττώνεται σε μεγάλο βαθμό όταν λαμβάνεται με την τροφή. Η κλαριθρομυκίνη θα πρέπει να λαμβάνεται με τροφή για να ελαχιστοποιείται η στομαχική δυσφορία.⁶

Τετρακυκλίνες: Λαμβάνονται με κενό στομάχι. Αποφεύγονται το γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα, προϊόντα περιέχοντα σίδηρο ή αντιόξινα περιέχοντα ασβέστιο, μαγνήσιο και αλουμίνιο 1 ώρα προ ή 2 ώρες μετά την λήψη αυτών των φαρμάκων.

Σουλφοναμίδες: Λαμβάνονται με κενό στομάχι με ποτήρι πλήρους ύδατος.⁶

Σιπροφλοξασίνη: Η βιοδιαθεσιμότητα και συγκέντρωση της σιπροφλοξασίνης του όρου ελαττώνεται σε μεγάλο βαθμό όταν λαμβάνεται με γάλα με το φάρμακο να υπόκειται σε χηλίωση με το ασβέστιο και την τυρίνη του γάλακτος.⁷

Αντιφυματικά φάρμακα: Η βιοδιαθεσιμότητα της ισονιαζίδης ελαττώνεται με την τροφή και θα πρέπει να λαμβάνεται 1 ώρα προ των γευμάτων με κενό στομάχι. Η συγκέντρωση της κυκλοσερίνης στον όρο είναι σημαντικά ελαττωμένη όταν λαμβάνεται με τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος.⁶

Αντιϋπερτασικά φάρμακα: Τα νιτρώδη (νιτρογλυκερίνη κ.α.) λαμβάνονται με κενό στομάχι. Αποφεύγεται η πόση αλκοολούχων ποτών εντός μία ώρας ή περισσότερο με τη λήψη νιτρώδους. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης και πρόκληση ελαφρού αισθήματος κεφαλαλγίας ή ζάλης.^3-5

Οι αποκλειστές των διαύλων ασβεστίου (φελοδιπίνη, νιφεδιπίνη, νισολδιπίνη, αμλοδιπίνη, διλτιαζέμη, βεραπαμίλη), θα πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη μαζί με χυμό κίτρου επειδή προκαλεί αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας αυτών των φαρμάκων λόγω αναστολής του μεταβολισμού στο κυττόχρωμα Ρ-450 με συνέπεια την αυξημένη αποτελεσματικότητα και τοξικότητα αυτών.^3-5

Η λήψη τροφής υψηλής περιεκτικότητας πρωτεϊνών και προπρανολόλης ταυτόχρονα μπορεί να αυξήσει την βιοδιαθεσιμότητα της τελευταίας.

Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (καπτοπρίλη, μοεξιπρίλη, εναλαπρίλη, φοσινοπρίλη, λίσινοπρίλη, κ.α) λαμβάνονται προ του φαγητού με κενό στομάχι. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να κατακρατήσουν κάλιο και για τούτο συνίσταται η αποφυγή λήψεως τροφών πλούσιων σε κάλιο.

Τα καλιοσυντηρητικά διουρητικά (σπειρονολακτόνη, τριαμτερένη) μπορεί να προκαλέσουν κατακράτηση καλίου και όθεν θα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη μεγάλων ποσοτήτων τροφών πλούσιων σε κάλιο.

 Τα διουρητικά με απώλειά καλίου (φουροσεμίδη, βουμετανίδη, υδροχλωροθειαζίδη) προκαλούν απώλεια καλίου και για τούτο συνίσταται η λήψη τροφών πλουσίων σε κάλιο.^3-5

Αναλγητικά και Αντιπυρετικά: Η παρακεταμόλη προκειμένου να προκαλέσει ταχεία ανακούφιση θα πρέπει να λαμβάνεται με κενό στομάχι επειδή η τροφή μπορεί να επιβραδύνει την απορρόφησή της. Η συγχορήγηση της παρακεταμόλης με πηκτίνη επιβραδύνει την απορρόφηση και εμφάνιση της δράσεως.

Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (NSAIDs): Τα NSAIDs (ιμπουπροφένη, ναπροξένη, κετοπροφένη κ.α.) προκαλούν ερεθισμό του στομάχου και θα πρέπει να λαμβάνονται με τροφή ή γάλα. Η λήψη του ποτού Coca-Cola με ιμπουπροφένη αυξάνει στο μέγιστο την συγκέντρωση της τελευταίας στον ορό λόγω καλύτερης βιοδιαθεσιμότητας. Αποφεύγεται ή περιορίζεται η χρήση οινοπνεύματος όταν λαμβάνονται NSAIDs επειδή η χρόνια χρήση οινοπνεύματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ηπατικής βλάβης ή γαστρορραγίας. Η λήψη τροφής δεν φαίνεται να επηρεάζει την απορρόφηση της καλιούχου δικλοφενάκης υπό μορφή ζελατινούχου κάψουλας. Η επίδραση των NSAIDs αυξάνεται έτι περαιτέρω με τη χρήση της καφεΐνης.^4,5,8

Αντιδιαβητικά: Η γλυμεπιρίδη, μία σουλφονυλουρία, είναι αναγκαίο να χορηγείται με το πρωινό φαγητό. Η βιοδιαθεσιμότητα της γλυμεπιρίδης είναι αρκετά καλή καθόσον το κενό στομάχι έχει ως αποτέλεσμα ποικίλλουσα φαρμακοκινητική συμπεριφορά. Η γλιζιπίδη θα πρέπει να λαμβάνεται 30 λεπτά έως 1 ώρα προ των γευμάτων. Η ακαρβόση, ένας άλφα-αναστολέας της γλυκοσιδάσης, συνίσταται το ορθότερο να λαμβάνεται κατά την αρχή εκάστου γεύματος καθόσον η απορρόφηση των υδατανθράκων επιβραδύνεται από την ακαρβόση δια αποκλεισμού του ενζύμου άλφα-γλυκοσιδάση. Οι ασθενείς που λαμβάνουν φαινφορμίνη και χλωροπροπαμίδη ή ινσουλίνη θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση κιτρολέμονου ή να λαμβάνεται με προσοχή επειδή μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα αυτών των φαρμάκων και μπορεί να προκληθεί σοβαρά υπογλυκαιμία. Η λήψη Alliumsativum (σκόρδο) προκαλεί υπογλυκαιμία όταν λαμβάνεται με χλωροπροπαμίδη. Η μετφορμίνη λαμβάνεται με την τροφή, η δε μετφορμίνη XL (Glucophage XL) είναι καλύτερο να λαμβάνεται με το βραδινό γεύμα.^3-5,9

Υπολιπιδαιμικά: Οι στατίνες (ατορβαστατίνη, φλουβαστατίνη, σιμβαστατίνη, πραβαστατίνη) μπορεί να λαμβάνονται ασχέτως των γευμάτων, ενώ η λοβαστατίνη με το βραδινό γεύμα. Αποφεύγεται η λήψη χυμού κίτρου με ατορβαστατίνη, λοβαστατίνη και σιμβαστατίνη.Αποφεύγεται το οινόπνευμα, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο της ηπατικής βλάβης, ενώ λαμβάνεται με οποιαδήποτε στατίνη.

Οι φιμπράτες λαμβάνονται δις ημερησίως, 30 λεπτά προ του πρωινού και βραδινού γεύματος.^3-5

Αντιϊσταμινικά: Τα αντιϊσταμινικά (λοραταδίνη, σετιριζίνη, φεξοφεναδίνη, ρουπαταδίνη) είναι καλύτερα να λαμβάνονται με κενό στομάχι για την αύξηση της αποτελεσματικότητάς των.^3-5

Αντιελκωτικά: Η σιμετιδίνη χορηγείται με την τροφή για τη διατήρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων στο αίμα. Ένα κλάσμα της σιμετιδίνης που απορροφάται επί παρουσίας τροφής, επιτρέπει όπως το εναπομένον φάρμακο να διαλύεται άπαξ το έντερο καθαρθεί. Όθεν, τα θεραπευτικά επίπεδα διατηρούνται καθ’ όλο το δοσολογικό διάστημα. Η εσομεπραζόλη βρέθηκε ότι έχει ελαττωμένη βιοδιαθεσιμότητα όταν λαμβάνεται εντός 15 λεπτών προ της λήψεως υψηλού λιπαρού γεύματος έναντι νηστείας.^3-5

Βρογχοδιασταλτικά: Η επίδραση της τροφής επί της θεοφυλλίνης μπορεί να ποικίλλει εξαρτώμενη από τα θρεπτικά συστατικά της τροφής. Η βιοδιαθεσιμότητα της θεοφυλλίνης αυξάνεται από τροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος ενώ ελαττώνεται με τροφή πλούσια σε υδατάνθρακες. Αποφεύγεται το οινόπνευμα εάν λαμβάνεται θεοφυλλίνη επειδή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο των ανεπιθύμητων αντιδράσεων (ναυτία, έμετος, κεφαλαλγία και ευερεθιστότητα). Αποφεύγεται η λήψη ή πόση μεγάλων ποσοτήτων τροφών ή ποτών που περιέχουν καφεΐνη (π.χ. σοκολάτα, κόλες, καφές και τσάι) επειδή προκαλούν συνεργική επίδραση και μπορεί ακόμη να δημιουργηθεί τοξικό επίπεδο στον ορό.^3-5

Βαρφαρίνη: Η βαρφαρίνη χρησιμοποιείται συχνά εν είδη ρουτίνας για τη θεραπεία ή πρόληψη των θρομβοεμβολικών συμβαμάτων. Ασθενείς που λαμβάνουν βαρφαρίνη είναι ιδιαίτερου κινδύνου για αλληλεπιδράσεις με διατροφικά συμπληρώματα, τα οποία σε ένα ποσοστό περίπου 30% χρησιμοποιούν χόρτα ή φυσικά παραγόμενα συμπληρώματα σε κανονική βάση. Αυτά μπορεί να έχουν δυνητική επίδραση προκαλόντα ελάττωση της αντιπηκτικής δράσης της βαρφαρίνης δι’ επαγωγής της CYP2C9 δραστηριότητας, αν και η βαρφαρίνη μεταβολίζεται πρωταρχικώς μέσω οξειδώσεως στο ήπαρ από το CYP2C9. Ορισμένα λαχανικά (μπρόκολο, βλαστοί Βρυξελλών, μαϊντανός, σπανάκι, λάχανα, κ.α.) είναι υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη Κ. Η λήψη με το φαγητό μεγάλων ποσοτήτων επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της βαρφαρίνης.^3-5,10

Θυροξίνη: Η λήψη χυμού κίτρου μπορεί ελαφρώς να επιβραδύνει την απορρόφηση της λεβοθυροξίνης, αλλά, φαίνεται ότι έχει μικρή επίδραση επί της βιοδιαθεσιμότητας.^3-5

Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης: Αυτά τα φάρμακα (φαινελζίνη, τρανυλκυπρομίνη, κ.α.) χρησιμοποιούνται ως αντικαταθλιπτικά και δύνανται να εμφανίσουν αλληλεπίδραση με το αμινοξύ τυραμίνη, το οποίο ανευρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες σε διάφορες τροφές και ποτά και, σε μικρότερες ποσότητες, στη σοκολάτα και ζύμη. Αυτή η αλληλεπίδραση εκδηλώνεται με κεφαλαλγία, ζάλη, αιφνίδια αύξηση της αρτηριακής πιέσεως και ακόμη διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.

Κετοκοναζόλη και Ιτροκοναζόλη: Αποφεύγεται το οινόπνευμα ενώ λαμβάνεται κετοκοναζόλη και για τουλάχιστον 3 ημέρες μετά το τέλος της χορήγησης του φαρμάκου. Η πόση οινοπνεύματος ενώ λαμβάνεται κετοκοναζόλη μπορεί να προκαλέσει ερύθημα, κεφαλαλγίες, ναυτία, έμετο και ζάλη. Η ιτροκοναζόλη λαμβάνεται με την τροφή. Αμφότερα τα φάρμακα χρειάζονται όξινο περιβάλλον για να διαλυθούν. Ένα εναλλακτικό είναι η πόση όξινου ποτού, όπως κόλα ή χυμό πορτοκαλιού με το αντιμυκητιασικό φάρμακο.^3-5

Φάρμακα και Χυμός Κίτρου: Ο χυμός κίτρου διαταράσσει την φαρμακοκινητική συμπεριφορά αρκετών φαρμάκων όπως οι στατίνες, αποκλειστές των διαύλων ασβεστίου, αντιβιοτικά και άλλα. Ο κύριος μηχανισμός της προκλήσεως αλληλεπιδράσεων χυμού κίτρου-φαρμάκου φαίνεται ότι είναι η ικανότητα του χυμού κίτρου να αναστέλλει το εντερικό CYP3A4και όθεν ελαττώνεται η “πρώτη διέλευση” μεταβολισμού του φαρμάκου κατελειπομένης υψηλών συγκεντρώσεων να κυκλοφορούν στο αίμα. Για τούτο, η ταυτόχρονη χορήγηση απλής προσφοράς χυμού κίτρου ή των παραγώγων του με ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσει τοξικές επιδράσεις βασιζόμενες στην αυξημένη έκθεση. Αλληλεπίδραση χυμού κίτρου με φάρμακα έχει αναφερθεί για τα ακόλουθα φάρμακα:^3-5,11,12

• Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου (φελοδιπίνη, μισολδιπίνη, νιφεδιπίνη, ενώ η βιοδιαθεσιμότητα της αμλοδιπίνης, διλτιαζέμης και βεραπαμίλης ελάχιστα επηρεάζεται).
• Υπολιπιδαιμικά φάρμακα (Στη λοβαστατίνη και σιμβαστατίνη τα επίπεδα πλάσματος αυξάνονται κατά 12 φορές και 9 φορές αντίστοιχα και ατορβαστατίνη).
• Καρβαμαζεπίνη (Πιθανή τοξικότητα της καρβαμαζεπίνης).
• Κυκλοσπορίνη (Αυξημένα επίπεδα πλάσματος και βιοδιαθεσιμότητα).
• Αμιοδαρόνη (Αύξηση κορυφαίου επιπέδου πλάσματος κατά 84%).
• Ανοσοκατασταλτικά (Τακρολίμους – μεγάλη αύξηση επιπέδων ορού κατά 400%, Σιρολίμους – αύξηση επιπέδων του ορού).
• Πιμοζίνη (Αυξημένα επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν πιθανώς θανατηφόρες ριποειδείς αρρυθμίες).

Συμπέρασμα

Αποτελεί συνήθη πρακτική η χορήγηση συχνά τροφής και φαρμάκων περίπου τον αυτό χρόνο. Πάντως, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ενίοτε είναι δυνατόν να προκληθούν ανεπιθύμητες επιδράσεις και κίνδυνοι όταν χορηγούνται τον αυτό χρόνο. Κατά συνέπεια, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τροφής και φαρμάκου είναι αναγκαίο να είναι καλώς γνωστές και να διαπιστώνονται. Η επίδραση της τροφής επί των φαρμάκων έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της βιοδιαθεσιμότητας και διαταραχής στην κάθαρση του φαρμάκου. Με άλλα λόγια, η τροφή μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση και απέκκριση των φαρμάκων. Η αλληλεπίδραση αναμφίβολα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και επικίνδυνες για τη ζωή συνέπειες και για τούτο επιβάλλεται η παροχή των απαραίτητων συμβουλών στον ασθενή προς αποφυγή αυτών των αλληλεπιδράσεων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. FDA. Avoid food-drug-interactions. A guide from the National Consumer League and U.S. Food Administration. Avoid Food-Drug Interactions; 2003
2. Braun L. An introduction to: drug-nutrient interactions. 2012. IMER Meet March, Monash Univ, 1-41.
3. deBoer A, vanHunsel F, Bast A. Adverse food-drug interactions. Regul Toxicol Pharmacol 2015; 73: 859-865.
4. Deng J , Zhu X, Chen Z, et al. A review of food-drug interactions on oral drug absorption. Drugs 2017; 77: 1833-1855.
5. Kafle A, Mohaparta S, Sarma J, Reddy I. Food-drug interaction: A review. Pharma Innov J 2018; 7: 114-118.
6. Hodel M, Genne D. Antibiotics drug and food interactions. Rev Med Suisse 2009; 5: 1979-1984.
7. Papai K, Budai M, Ludanyi K, et al. In vitro food-drug interaction study. Which milk compo-nent has a deceasing effect on the bioavailability of ciprofloxacin. J Pharm Biomed Anal 2010; 52: 37-42.
8. Bushra R, Aslam N, Khan AY. Food-drug interactions. Oman Med J 2011; 26: 77-83.
9. Rosskamp R, Wernicke-Panten K, Draeger E. Clinical profile of the novel sulfonylurea glimepiride. Diabetes Res Clin Pract 1996; 31: S33-S42.
10. Hornsby LB, Hester EK, Donaldson AR. Potential interaction between warfarin and highly pro-tein intake. Pharmacotherapy 2008; 28: 536-539.
11. Hyman RM. Translating the evidence on a typical depression into clinical practice. J Clin Psy-chiatry 2007; 68 (Suppl3): 33-36.
12. Kirby BJ, Unadkat JD. Grapefruit juice, a glass full of drug interactions. Clin Pharm Ther 2007; 81: 631-633.
13. Vella V. Food-drug interactions: Do they really matter? J Malta Coll Pharm Pract 2009; 15: 16-22.