Θεραπεία της Υπερτάσεως στους Ηλικιωμένους

Γεώργιος Ν. Καραχάλιος

Treatment of Hypertension in Older Patients

Η υπέρταση είναι η κύρια τροποποιήσιμη αιτία της θνησιμότητας παγκοσμίως. Όπως με ορισμένες άλλες καταστάσεις, η υπέρταση αυξάνεται με την ηλικία και είναι συχνή κατάσταση στα ηλικιωμένα άτομα. Η Framingham Heart Study ανέφερε ότι η επίπτωση της υπέρτασης αυξάνεται από 27,3% σε ασθενείς ηλικίας μικρότερης των 60 ετών στο 74% σε αυτούς ηλικίας μεγαλύτερης των 80 ετών, γεγονός που εξηγεί την φύση της σχέσεως της ηλικίας με την υπέρταση^1,2. Πρέπει να αναφερθεί ότι ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων συνεχώς αυξάνεται. Με βάση τα δεδομένα της υψηλής επιπτώσεως της υπερτάσεως (πλέον του 80% στα άτομα ηλικίας >60 ετών) και την αύξηση πέραν των ορίων, η θεραπεία της υπερτάσεως σε αυτή την ομάδα πληθυσμού αποτελεί σημαντική πρόσκληση³. Το οικονομικό βάρος της υπερτάσεως είναι καλώς τεκμηριωμένο, όπως το αποτέλεσμα των ανεπιθύμητων επιδράσεων επί των καρδιαγγειακών εκβάσεων συμπεριλαμβανομένων της καρδιακής ανεπάρκειας, εμφράγματος του μυοκαρδίου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου⁴. Όθεν, η αποτελεσματική και ασφαλής αντιμετώπιση της υπερτάσεως στον ηλικιωμένο πληθυσμό θα είναι κριτικής σημασίας όσον αφορά αμφότερες την βελτίωση της εκβάσεως των ασθενών και ελάττωσης του κόστους φροντίδας.

Η θεραπεία της υπέρτασης στα ηλικιωμένα άτομα ήταν ενίοτε αμφισβητήσιμη μέχρι σημαντικών καρδιαγγειακών ωφελειών σε σειρά μελετών. Πράγματι, ενώ τα ηλικιωμένα άτομα συχνά εξαιρούντο από τις κλινικές μελέτες για ορισμένες καταστάσεις⁵, έχει γίνει αριθμός μεγάλων καλώς σχεδιασμένων μελετών για τη διερεύνηση της υπέρτασης στους ηλικιωμένους⁶. Η κοχόρτη ανασκόπηση δημοσιευθείσα το 2009 ανέφερε 15 μελέτες (24.055 ασθενείς) για τη θεραπεία της υπέρτασης σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών⁷. Τα ευρήματα από αυτές τις μελέτες έδειξαν αξιοσημείωτα οφέλη της δραστικής αντιμετώπισης της υπέρτασης μεταξύ των ενηλίκων ατόμων, επίσης δε παρείχαν ένδειξη σχετικά με τους κατάλληλους στόχους αρτηριακής πίεσης και φαρμακοθεραπείας για αυτό τον πληθυσμό.

Η αντιμετώπιση της υπέρτασης στα ηλικιωμένα άτομα είναι μια περιοχή στην οποία φαίνεται ότι υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των οδηγιών που δίδονται στους κλινικούς. Οι διαφορές στην επεξήγηση της ενδείξεως, όπως επίσης οι διαφορές στον σχεδιασμό της μελέτης και τους συμπεριλαμβανόμενους πληθυσμούς όλων αυτών να συμβάλλουν στις διαφορές στις συστάσεις θεραπείας των οδηγιών που αφορούν τον ενήλικα πληθυσμό, παρά την ισχύ της υποκείμενης επιστημονικής ενδείξεως. Οι διαφορές που υπάρχουν στα θεωρούμενα «ενήλικα» ή «γεροντικά» άτομα και ποιοι είναι οι στόχοι της αρτηριακής πιέσεως και φαρμακολογικής αντιμετώπισης που θεωρούνται κατάλληλοι ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση μεταξύ των κλινικών και συμβάλλουν έτι περαιτέρω στην πράξη⁸.

Τα ηλικιωμένα άτομα, συγκριτικά με τα νεότερα άτομα, έχουν υψηλότερο καρδιακό κίνδυνο και ωφελούνται σημαντικά από ακόμη και μέτριες ελαττώσεις της αρτηριακής πίεσης. Σε ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, η αμιγής συστολική υπέρταση είναι πλέον συχνή και η συστολική αρτηριακή πίεση (ΣΑΠ) είναι ο καλύτερος μάντης του καρδιαγγειακού κινδύνου όταν συγκρίνεται με την διαστολική αρτηριακή πίεση (ΔΑΠ). Δεδομένα από την Second National Health and Nutrition Examination Survey (NHANESII) και την SHEP μελέτη έδειξαν ότι σε ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών υπάρχει μια γραμμική συσχέτιση μεταξύ του καρδιαγγειακού κινδύνου, ιδιαιτέρως αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ) και αυξημένης ΣΑΠ (ο απόλυτος κίνδυνος ΑΕΕ στην placebo ομάδα της SHEP μελέτης ήταν 8,2% πέραν των 5 ετών, συγκριτικά με το 5% στην ομάδα με θεραπεία)^9,10. Παραδόξως, όταν η ΔΑΠ ελαττώνεται κάτω των 65mmHg, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θνητότητας, πιθανότατα ως αποτέλεσμα της ελαττωμένης ιστικής αιμάτωσης και αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου (αυτό είναι γνωστό στη βιβλιογραφία της υπερτάσεως ως «J-καμπύλη» φαινόμενο). Πάντως, ο κίνδυνος μπορεί να μην το αποτέλεσμα του εφικτού χαμηλότερου στόχου της ΔΑΠ με τη θεραπεία, αλλά αντί αυτού μπορεί να οφείλεται στα ολιγότερα πάσχοντα αγγεία και στις επιπλέον συνυπάρχουσες παθήσεις σε αυτούς τους ασθενείς. Τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες μελέτες έχουν σαφώς καθορίσει ότι η ελάττωση της ΣΑΠ (οριζόμενη ως ΣΑΠ≥160mmHg με κυμαινόμενη ΔΑΠ ≤90mmHg, ≤95mmHg ή ≤110mmHg) είναι αποτελεσματική στην ελάττωση του κινδύνου του θανατηφόρου και μη θανατηφόρου ΑΕΕ (πρωτοπαθής έκβαση), καρδιαγγειακών συμβαμάτων και θανάτου^2,9. Πάντως, ο ιδεώδης στόχος της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) σε αυτόν τον πληθυσμό κατά τις πρόσφατες οδηγίες του American College of Cardiology και American Heart Association με τη φαρμακευτική θεραπεία της υπερτάσεως είναι μικρότερος των 130/80mmHg για τους ασθενείς όλων των ηλικιών για τη δευτερογενή πρόληψη του καρδιαγγειακού κινδύνου (π.χ. εκτιμάται ότι ο δεκαετής κίνδυνος της αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου είναι 10% ή υψηλότερος). Ο στόχος της ΑΠ για αυτούς τους ασθενείς χαμηλότερου κινδύνου είναι 140/90mmHg¹¹.

Σήμερα υπάρχουν πηγές προκειμένου να εκτιμηθεί ο δεκαετής κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου. Όλες οι πηγές ενσωματώνουν τους κύριους προγνωστικούς δείκτες, όπως η ηλικία, αρτηριακή πίεση, εικόνα χοληστερόλης και άλλους δείκτες, ανάλογα με την πηγή. Αν και ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία, οι πηγές των δεδομένων είναι ανακριβείς άπαξ ο ασθενής είναι περίπου ηλικίας 80 ετών.

Η σύσταση για τους υπερήλικες παραλείπει το στόχο της διαστολικής πίεσης, αν και στη θεραπεία της αυξημένης συστολικής πίεσης υπάρχουν περισσότερα δεδομένα έναντι αυτών για τη θεραπεία της αυξημένης διαστολικής πίεσης στον υπερήλικα πληθυσμό. Αυτές οι συστάσεις εφαρμόζονται μόνο για τους υπερήλικες που διαβιούν σε ίδρυμα και συμπεριλαμβάνουν υπερήλικες που έχουν διαταραχή αντιλήψεως και αδυναμία. Ο σκοπός της θεραπείας θα πρέπει να εξατομικεύεται. Πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι η συντηρητική αντιμετώπιση είναι αυξημένης σημασίας με την ηλικία. Τα υπερήλικα άτομα με παρόμοια αρτηριακή πίεση συγκριτικά με τα νεότερα άτομα έχουν χαμηλότερο οριακό κλάσμα εξώθησης, υψηλότερη περιφερική αντίσταση, ευρύτερη πίεση σφυγμού, χαμηλότερο ενδοαγγειακό όγκο και χαμηλότερη νεφρική αιματική ροή². Επίσης, η κατανόηση των εξωτερικών παραγόντων συμπεριλαμβανομένων των ψυχοκοινωνικών φραγμών, άμεση επιβάρυνση του ασθενούς, συνυπάρχουσες καταστάσεις και ιστορικό συμμορφώσεως είναι σημαντικοί για την επίτευξη του μέγιστου οφέλους οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου σχήματος.

Προ της ενάρξεως της φαρμακευτικής θεραπείας είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται η εφαρμογή αλλαγών του τρόπου ζωής. Με την πάροδο του χρόνου, η γευστική ευαισθησία είναι ελαττωμένη και οι υπερήλικες συχνά παραδόξως εμφανίζουν αυξημένη λήψη άλατος και η σύσταση της ελαττωμένης λήψης άλατος δεν θα πρέπει να λησμονείται. Ο συνδυασμός των μη φαρμακολογικών θεραπειών, όπως η τακτική αερόβιος άσκηση, μέτρια ελάττωση του σωματικού βάρους στους παχύσαρκους, περιορισμός του διαιτητικού άλατος και θεραπεία της υπνικής άπνοιας, ενδέχεται να δημιουργήσουν μεγάλη διαφορά στη φαρμακευτική θεραπεία που χρειάζονται οι υπερήλικες ασθενείς και φείδεται αυτούς από πιθανές ανεπιθύμητες επιδράσεις της σύνθετης φαρμακοθεραπείας¹².

Όπως προαναφέρθηκε η θεραπεία της υπερτάσεως στον υπερήλικα σκοπό έχει την ελάττωση των μεγάλων ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβαμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ΑΕΕ, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί από τις διάφορες μελέτες. Πάντως, ο ιδεώδης στόχος της ΑΠ σε αυτό τον πληθυσμό δεν είναι πλήρως σαφής. Οι υπάρχουσες συστάσεις όσον αφορά τους ειδικούς στόχους διαφέρουν εξαρτώμενες από την οδηγία που ακολουθεί ο ιατρός. Οι οδηγίες του Eighth Joint National Committee συνιστούν για τη θεραπεία της υπερτάσεως στο γενικό πληθυσμό ηλικίας ≥60 ετών του στόχου για τη ΣΑΠ <150mmHg¹². Κατά τη γνώμη των εμπείρων η θεραπεία δεν είναι ανάγκη να προσαρμόζεται εάν επιτυγχάνεται και γίνεται καλώς ανεκτή ΣΑΠ<150mmHg.

Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες συνιστούν ακόμη υψηλότερες τιμές για την έναρξη της αντιϋπερτασικής θεραπείας (ΣΑΠ>160mmHg) σε άτομα ηλικίας ≥80 ετών¹³. Πάντως, πρόσφατη ανάλυση της SPRINT μελέτης σε ενηλίκους ≥75 ετών βρήκε ότι η εντατική θεραπεία συγκριτικά με κανονική θεραπεία στόχων της ΣΑΠ είχε ως αποτέλεσμα τις χαμηλότερες σύνθετες εκβάσεις της καρδιαγγειακής νόσου και όλων των αιτιών θνητότητας¹⁴. Τα αποτελέσματα της SPRINT μελέτης έδωσαν το έναυσμα για συζήτηση αναφορικά με τους ιδεώδεις στόχους θεραπείας προηγούμενων μελετών και υπαρχόντων οδηγιών¹⁵.

Η SPRINT μελέτη (Systolic Blood Pressure Intervention Trial) ήταν τυχαιοποιημένη, open-label μελέτη η οποία συμπεριελάμβανε 9.361 ασθενείς, μέσης ηλικίας 68 έτη, είχαν στόχο ΣΑΠ 130-180mmHg (η μέση ήταν 139,7mmHg) και ο κίνδυνος της καρδιαγγειακής νόσου οφείλετο σε χρόνια νεφρική νόσο, κλινική ή υποκλινική καρδιαγγειακή νόσο, ο δε 10ετής Framingham κίνδυνος τουλάχιστον 15% και ηλικία 75 ετών ή μεγαλύτερη. Οι ασθενείς είχαν ολίγες συνυπάρχουσες νόσους, ενώ αποκλείσθηκαν ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ή προηγούμενο ΑΕΕ. Ο σκοπός ήταν να διαπιστωθεί εάν η εντατική θεραπεία της αρτηριακής πιέσεως ελάττωσε τη συχνότητα των ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών εκβάσεων συγκριτικά με την κανονική θεραπεία στην ομάδα ελέγχου¹⁵. Η πρωτοπαθής σύνθετη έκβαση των κύριων καρδιαγγειακών συμβαμάτων (έμφραγμα του μυοκαρδίου, οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, ΑΕΕ, οξεία καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιαγγειακός θάνατος) παρατηρήθηκε σε 243 άτομα της ομάδας εντατικής θεραπείας έναντι 319 στην ομάδα ολιγότερο εντατικής θεραπείας. Υπήρξε σημαντικά μικρότερη, όλων των αιτιών, θνητότητα στην ομάδα εντατικής θεραπείας έναντι της ομάδας κανονικής θεραπείας. Τα οριακά επίπεδα της ΣΑΠ (≤132, 132-145 και ≥145mmHg) εκτιμήθηκαν ως αναμενόμενα και όλες οι αμάδες με ευνοϊκή εντατική θεραπεία. Αυτοί με οριακή ΣΑΠ≤132mmHg είχαν κίνδυνο: 0,70 90,95CI:051-095) συγκριτικά μεταξύ των ομάδων εντατικής έναντι κανονικής θεραπείας επί των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Λόγω της απόλυτης ελάττωσης του κινδύνου των καρδιαγγειακών συμβαμάτων και θνησιμότητας, η SPRINT μελέτη διεκόπη πρώιμα μετά μέση παρακολούθηση 3,3 έτη. Στην αρχική κοχόρτη, 61 ασθενείς ήταν αναγκαίο να υποβληθούν σε εντατική θεραπεία για την πρόληψη 1 καρδιαγγειακού συμβάντος και 90 ασθενείς είχαν ανάγκης εντατικής θεραπείας για την πρόληψη 1 θανάτου¹⁴.

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς στην SPRINT μελέτη ανέχθηκαν την εντατική θεραπεία όπως επίσης τα νεότερα άτομα.

Η περαιτέρω ανάλυση της υποομάδας ασθενών ηλικίας 75 ετών και μεγαλύτεροι, οι οποίοι αποτελούσαν το 27,4% της μελέτης, έδειξε ότι υπήρξε σημαντικό όφελος από την εντατική θεραπεία συγκριτικά με την κανονική θεραπεία (102 έναντι 148 συμβαμάτων). Όλες οι αιτίες θνητότητας ήταν σημαντικά μικρότερες. Η μέση ΣΑΠ κατά την συνεχή παρακολούθηση ήταν 123,4 και 134,8mmHg στην εντατική και κανονική ομάδα, αντιστοίχως.

Δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές στα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάματα μεταξύ των δύο ομάδων στις διενεργηθείσες ολικές και ομάδες ενηλίκων αναλύσεις της SPRINT. Πάντως, υπήρξε μεγαλύτερη επί τοις εκατό επίπτωση των σοβαρών ανεπιθύμητων συμβαμάτων σε αμφότερες τις ομάδες, ιδιαιτέρως σε αυτούς ηλικίας ≥75 ετών (48,4% στην εντατική έναντι 48,3% στην κανονική ομάδα). Επιζήμιες βλάβες λόγω πτώσεως και ορθοστατική υπόταση ήταν ολιγότερες στην ομάδα εντατικής έναντι της κανονικής θεραπείας (11,6% έναντι 14,1%).

Η εφαρμογή των αποτελεσμάτων της SPRINT δεν συνιστά την γενίκευση εφαρμογής της εντατικής θεραπείας σε όλους τους ενηλίκους υπερτασικούς ασθενείς. Για παράδειγμα, ασθενείς των οίκων ευγηρίας και αυτών που χρειάζονται βοήθεια επιβιώσεως και αυτοί με πλέον σοβαρή υπέρταση ή καρδιακή ανεπάρκεια ή ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη ή ΑΕΕ πρέπει να αποκλείονται. Άλλοι περιορισμοί συμπεριλαμβάνουν ουσιώδη αριθμό ασθενών με ΣΑΠ υπεράνω του στόχου και υπάρχει χαμηλή χρήση ασπιρίνης και στατίνης.

Σε μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση 21 τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων μελετών συγκρίθηκαν οι στόχοι της αρτηριακής πιέσεως ή εντατικής θεραπείας και 3 παρατηρητικές μελέτες όπου αξιολογήθηκαν οι κίνδυνοι σε ενήλικους υπερτασικούς ασθενείς¹⁶. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων βρέθηκε ότι η ελάττωση της αρτηριακής πιέσεως σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών ελαττώνει τη θνητότητα, ΑΕΕ και καρδιακά συμβάματα. Οι πλέον συνεκτικές και μεγαλύτερες επιδράσεις παρατηρήθηκαν στις μελέτες των ασθενών με υψηλή οριακή αρτηριακή πίεση (ΣΑΠ ≥160mmHg). Χαμηλότεροι θεραπευτικοί στόχοι (<140/90mmHg) πιθανώς να είναι ωφέλιμοι για ορισμένους με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, αλλά τα αποτελέσματα μεταξύ των μελετών είναι ολιγότερο συνεκτικά. Χαμηλοί θεραπευτικοί στόχοι υποστηρίζονται από τα ευρήματα 1 μελέτης όπου ο στόχος της ΣΑΠ ήταν 120mmHg και στους περισσότερους ασθενείς με ΑΕΕ, η πλέον επιθετική θεραπεία ελάττωσης της αρτηριακής πίεσης (ΣΑΠ <140mmHg) πιθανώς ελαττώνει την υποτροπή του ΑΕΕ. Οι χαμηλότεροι θεραπευτικοί στόχοι συνδυάζονται με υψηλότερο φαρμακευτικό φορτίο και αυξημένο κίνδυνο για βραχείας διάρκειας επιβλαβείς επιδράσεις, όπως υπόταση. Με άλλες λέξεις, σύμφωνα με την διαπιστωθείσα ένδειξη δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για τη διανοητική διαταραχή, πτώσεις και ελαττωμένη ποιότητα ζωής, γεγονός που παρέχει τη δυνατότητα για ευελιξία στο θεραπευτικό σχεδιασμό της αντιϋπερτασικής θεραπείας. Υπήρξαν ολίγα δεδομένα για την αξιολόγηση των κινδύνων και ωφελημάτων της αντιϋπερτασικής θεραπείας μεταξύ των διαβητικών σε ιδρύματα ενηλίκων ασθενών ή σε αυτούς με πολλαπλές συνοσηρότητες.

Σε μια άλλη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών που συμπεριελάμβανε 44.989 ασθενείς με μέση διάρκεια παρακολουθήσεως 3,8 έτη, βρέθηκε ότι η εντατική έναντι της κανονικής θεραπείας της αρτηριακής πίεσης πέτυχε κατά 14% σχετική ελάττωση του κινδύνου για τα κύρια καρδιαγγειακά συμβάματα, αλλά δεν παρατηρήθηκε σημαντική επίδραση επί της καρδιαγγειακής ή όλων των αιτιών θνητότητας¹⁷. H επιπρόσθετη ελάττωση της αρτηριακής πίεσης ήταν σαφώς ωφέλιμη ακόμη σε ασθενείς με ΣΑΠ <140mmHg. Όσον αφορά τη σημασία που έχει η εντατική αντιϋπερτασική θεραπεία σε αυτό τον πληθυσμό των υπερτασικών ασθενών (για στόχο 120-130mmHg) στην ανάπτυξη ή εξέλιξη της νοητικής διαταραχής δεν είναι γνωστή μέχρι σήμερα¹⁸.

Συμπεράσματα

Ο ενήλικας πληθυσμός αυξάνεται ταχέως εμφανίζοντας υψηλή επίπτωση της υπερτάσεως και αναμένεται αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα από την υπέρταση. Η θεραπεία είναι σαφώς κατοχυρωμένη ότι είναι ωφέλιμη σε αυτό τον πληθυσμό. Οι πρόσφατες οδηγίες για την υπέρταση (Νοέμβριος 2017)¹⁹ παρέχουν στους κλινικούς ιατρούς τις ακόλουθες συστάσεις όταν θεραπεύουν υπερτασικούς περιπατητικούς, μη ιδρυματικούς, μη ανοϊκούς υπερήλικες, συμπεριλαμβανομένων αυτών ηλικίας 75 ετών και μεγαλύτερους:

1. Οι υπερήλικες ασθενείς ανέχονται την εντατική θεραπεία της αρτηριακής πιέσεως όπως επίσης την κανονική θεραπεία. Ιδιαιτέρως, η συχνότητα των πτώσεων δεν αυξάνεται και μπορεί ακόμη να είναι μικρότερη με εντατική θεραπεία.
2. Η θεραπεία της υπερτάσεως με στόχο θεραπείας της ΣΑΠ μικρότερο των 130mmHg συνιστάται για μη ιδρυματικούς περιπατητικούς ασθενείς της κοινότητας (ηλικία ≥65 έτη) με μέση ΣΑΠ 130mmHg ή υψηλότερη.
3. Οι υπερήλικες ασθενείς έχουν καλύτερες καρδιαγγειακές εκβάσεις με αρτηριακή πίεση μικρότερη των 130mmHg έναντι των υψηλότερων επιπέδων.
4. Οι ασθενείς με συχνές πτώσεις, εξελικτική διανοητική διαταραχή και πολλαπλές συνοσηρότητες  μπορεί να είναι σε κίνδυνο για ανεπιθύμητες εκβάσεις με εντατική ελάττωση της αρτηριακής πιέσεως όταν αυτοί χρειάζονται πολλαπλά αντιϋπερτασικά φάρμακα.
5. Σημειώνεται ότι η εμμονή στις νέες οδηγίες μπορεί να χρειάζεται για ορισμένους υπερήλικες χωρίς σημαντικές συνοσηρότητες που λαμβάνουν 3 φάρμακα και είναι σε πλέον συχνή παρακολούθηση. Αυτό το φορτίο μπορεί να ευθυγραμμιστεί με τους σκοπούς της φροντίδας για ορισμένους υπερήλικες. Πάντως, δεν υπάρχουν δεδομένα που να αποδεικνύουν την ύπαρξη οφέλους από τον εντατικό έλεγχο της αρτηριακής πιέσεως σε εξασθενημένους υπερήλικες ασθενείς και μπορεί να είναι βλαπτική. Η ελάττωση του φαρμακευτικού φορτίου μπορεί να είναι πλέον σημαντικός σκοπός έναντι της ελαττώσεως της πιέσεως για αυτό τον πληθυσμό. Οι στόχοι της αρτηριακής πιέσεως και αντιμετώπιση της υπερτάσεως θα πρέπει να αντανακλούν τους στόχους της φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή.

Υπενθυμίζεται γενικότερα ότι οι στόχοι της αρτηριακής πιέσεως σύμφωνα με τις οδηγίες 2017 ACC/AHA είναι οι ακόλουθοι:

• Άτομα χαμηλού κινδύνου <140mmHg
• Άτομα υψηλού κινδύνου <130/80mmHg
• Άτομα ηλικίας > 65ετών <130mmHg συστολική αρτηριακή πίεση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Loyd-Jones DM, Evans JC, Levy D. Hypertension in adults across age spectrum: current outcomes and control in the community. JAMA 2005; 294: 466-472.
2. Chaudhry KN, Chavez P, Gasowski J, et al. Hypertension in the elderly: some practical considerations. Clev Clin J Med 2012; 79: 694-704.
3. Vason RS, Beiser A, Sheshadri S, et al. Residual lifetime risk for developing hypertension in middle aged women and men: The Framingham Heart Study. JAMA 2002; 287: 1003-1010.
4. Vasan RS, Ramachandran S, Larson M, et al. Impact of high-normal blood pressure on the risk of cardiovascular disease. N Engl J Med 2001; 345: 1291-1297.
5. Hall W. Representation of blacks, women and the very elderly (aged > or=80) in 28 major randomized clinical trials. Ethn Dis 1998; 9: 333-340.
6. Beckett NS, Peters R, Fletcher AE, et al. Treatment of hypertension in patients 80 years of age or older. N Engl J Med 2008; 358: 1887-1898.
7. Musini VM, Tejani AM, Bassett K, et al. Pharmacotherapy for hypertension in the elderly. Cohrane Database Syst Rev 2009; 4: CD00028.
8. Athawassi TM, Krass I, Pont LG. Hypertension in older persons: A systematic review of National and International treatment guidelines. J Clin Hypertens 2015; 17: 486-492.
9. Prevention of stroke by antihypertensive drug treatment in older persons with isolated systolic hypertension. Final results from the Systolic Hypertension in the Elderly Program (SHEP) SHEP co-operative research group. JAMA 1991; 265: 3255-3264.
10. Brown N, David W, Giles Waye H, et al. Blood pressure parameters and risk of fatal stroke, NHANES II mortality study. Am J Hypert 2007; 20: 338-341.
11. Leung AA, Daskalopoulos SS, Dasgupta K, et al. Hypertension Canada 2017 guidelines for diagnosis risk assessment, prevention and treatment of hypertension in adults. Can J Cardiol 2017; 33: 557-576.
12. James PA, Oparil S, Carter BL, et al. 2014 evidence-based guideline for the management of high-blood pressure in adults: reports from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC8). JAMA 2014; 311: 507-520.
13. Mancia G, Fagard R, Narkiewitz K, et al. 2013 ESH/ESC guidelines for the Task Force for Management of Arterial Hypertension for the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). Eur Heart J 2013; 34: 2459-2229.
14. Williamson JD, Supiano MA, Applegate WB, et al. Intensive vs. standard blood pressure control and cardiovascular disease outcomes in adults aged ≥75years: a randomized clinical trial. JAMA 2016; 315: 2673-2682.
15. Parsons Ch, Mookadam F, Mookadam M. Hypertension treatment in the elderly: a SPRINT to the finish. Future Cardiol 2017; 13: 99-102.
16. Weiss J, Freeman M, Low A, et al. Benefits and harms of intensive blood pressure treatment in adults aged 60 years or older. A systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med 2017; 166: 419-435.
17. Xie X, Atkins E, Lv J, et al. Effects of intensive blood pressure lowering on cardiovascular and renal outcomes: updated systematic review and meta-amalysis. Lancet 2016; 387: 435-443.
18. Garg A, Messinger-Rapport BJ. Hypertension in older adults: What is the target blood pressure? Clev J Med 2018; 85: 193-195.
19. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension 2017; Nov 13 HYP0000000000000066.