Εισαγωγή
Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια που προσβάλλει τον ανδρικό πληθυσμό, με το 21% των νέων περιπτώσεων καρκίνου ετησίως στους αντρες να αφορά στον καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, η αναλογία 8:1 στη σχέση εμφάνισης και θανάτων, δείχνει ότι η νόσος δεν είναι θανατηφόρα για ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών. Επιπλέον, ιατροδικαστικά δεδομένα δείχνουν ότι σχεδόν το 70% των ανδρών άνω των 80 ετών είχαν ένα καρκίνο του προστάτη που δεν διέγνωσαν ποτέ.
Με βάση τα παραπάνω, οι θεραπευτικές αποφάσεις σε ένα ασθενή με νεοδιαγνωσθέντα καρκίνο του προστάτη αποτελούν προϊόν υπολογισμού του κινδύνου ανάπτυξης μεταστάσεων και θανάτου. Επομένως, η θεραπευτική προσέγγιση δύναται να περιλαμβάνει επιλογές από την τακτική παρακολούθηση έως και την άμεση έναρξη θεραπείας. Είναι επομένως πέραν του προφανούς ότι η καλύτερη απόφαση για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη απαιτεί τη συνεργασία πολλών ειδικών ακόμη και από τα αρχικά στάδια της νόσου, προκειμένου να σχεδιαστεί το ιδανικό θεραπευτικό πλάνο για κάθε ασθενή.
Τοπικά Εντοπισμένη Νόσος
Στην τοπικά εντοπισμένη νόσο ο καρκίνος του προστάτη περιορίζεται μόνο στον αδένα του προστάτη. Σήμερα στην προκείμενη κατάσταση οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τη χειρουργική αφαίρεση και την ακτινοθεραπεία ως καθιερωμένες θεραπευτικές επιλογές, είτε τη στενή παρακολούθηση ως εναλλακτική προσέγγιση σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς. Η ηλικία του ασθενούς, η ύπαρξη άλλων σοβαρών νοσημάτων, η διαφοροποίηση του όγκου (Gleason score), το κλινικό στάδιο της νόσου (που καθορίζεται από τον ουρολόγο με την δακτυλική εξέταση) και η τιμή του PSA αποτελούν τις μεταβλητές που καθορίζουν το αποτέλεσμα στην εξίσωση της θεραπευτικής μας απόφασης. Προς διευκόλυνση της θεραπευτικής επιλογής η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό εξατομικευμένη και πρέπει να λαμβάνεται μετά από συζήτηση του ασθενούς με τον θεράποντα ιατρό, που κατά το πλείστον είναι ο ουρολόγος που έχει κάνει την διάγνωση, ειδικά νομογράμματα προβλέπουν τη συνολική επιβίωση των ασθενών ύστερα από προστατεκτομή, ακτινοθεραπεία ή βραχυθεραπεία. Ασθενείς που έχουν μικρή πιθανότητα να καταλήξουν από τον καρκίνο του προστάτη μπορούν να αντιμετωπισθούν με στενή παρακολούθηση
Βιοχημική Υποτροπή
Η εμφάνιση σταδιακά αυξανόμενων επιπέδων PSA μετά την αρχική θεραπεία (προστατεκτομή, ακτινοθεραπεία) υποδεικνύει την πιθανή ύπαρξη τοπικής υποτροπής. Όταν έχει προηγηθεί προστατεκτομή, εφαρμόζεται ακτινοθεραπεία διάσωσης με ιδιαίτερη επιτυχία. Σε άλλες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται ευρέως ο ανδρογονικός αποκλεισμός, χωρίς αποδεδειγμένο όφελος σε όλους τους ασθενείς. Πρόσφατα, σε ασθενείς με χαρακτηριστικά μικρομεταστατικής νόσου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης και νέες θεραπείες με μεγαλύτερη εκλεκτικότητα στην αναστολή της αλληλεπίδρασης ανδρογόνων-ανδρογονικού υποδοχέα.
Μεταστατική Νόσος
Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει συμμετοχή του νοσήματος σε άλλα όργανα εκτός του προστάτη, με συχνότερη εντόπιση των μεταστάσεων τα οστά. Η βασική θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου προστάτη είναι ο ανδρογονικός αποκλεισμός. Αυτό γίνεται με ορμονικά σκευάσματα, όπως οι αγωνιστές GnRH και οι ανταγωνιστές GnRH. Η τεστοστερόνη είναι ένα ανδρογόνο που παράγεται από τους όρχεις και μαζί με τα ανδρογόνα των επινεφριδίων φυσιολογικά συμβάλλουν στην ανάπτυξη του προστάτη. Ωστόσο, όταν αναπτυχθεί καρκίνος προστάτη η δράση των ανδρογόνων ευνοεί την ανάπτυξη της κακοήθειας. Είναι σαφές λοιπόν ότι βασικός στόχος της θεραπείας είναι η αναστολή της παραγωγής των ανδρογόνων. Οι αγωνιστές και οι ανταγωνιστές της GnRH προκαλούν ελάττωση της τεστοστερόνης ορού σε επίπεδα ευνουχισμού και επιτυγχάνουν τον έλεγχο της νόσου για μακρά χρονικά διαστήματα. Παρ’ όλα αυτά η νόσος μπορεί να καταστεί ανθεκτική στο φαρμακευτικό ευνουχισμό μετά από την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος.
Πλέον, οι θεραπευτικές επιλογές μετά την αποτυχία του αδρογονικού αποκλεισμού έχουν εμπλουτισθεί σημαντικά και περιλαμβάνουν τη συστηματική χημειοθεραπεία, τα νέα αντι-ανδρογόνα και το ραδιενεργό ισότοπο ράδιο-223. Η ενζαλουταμίδη και η αμπιρατερόνη αποτελούν σημαντικές προσθήκες στη θεραπευτική φαρέτρα του ανθεκτικού στην ορμονοθεραπεία μεταστατικού καρκίνου προστάτη. Η δοσιταξέλη είναι χημειοθεραπευτική επιλογή με αποδεδειγμένο όφελος στη συνολική επιβίωση. Η καμπαζιταξέλη, έλαβε πρόσφατα έγκριση για αγωγή μετά από αποτυχία της δοσιταξέλης.
Για την κατηγορία των ασθενών οι οποίοι εμφανίζουν μόνο οστική μεταστατική νόσο, η θεραπεία με ραδιενεργό ράδιο-223 έδειξε επιμήκυνση του χρονικού διαστήματος μέχρι το επόμενο οστικό σύμβαμα. Επιπρόσθετες θεραπευτικές επιλογές για ασθενείς με οστικές μεταστάσεις και ορμονικά ανθεκτικό καρκίνο προστάτη είναι το ζολενδρονικό οξύ όσο και η ντενοσουμάμπη.
Παράληλα, η πρόοδος της βασικής έρευνας έχει αποκαλύψει τη σημασία των μηχανισμών επιδιόρθωσης των βλαβών του DNA, οι οποίοι εμπλέκονται στην βιολογία του καρκίνου του προστάτη. Η στόχευση αυτού της μοριακής οδού με το φάρμακο ολαπαρίμπη, έναν αναστολέα της πολυαδενυλοριβοσωμικής πολυμεράσης, φαίνεται να έχει σημαντική ανταπόκριση σε ασθενείς με μεταλλάξεις στην ουδό επιδιόρθωσης του DNA και στα γονίδια BRCA1 και 2.
Η ανακουφιστική φροντίδα περιλαμβάνει την ακτινοθεραπεία, τα διφωσφονικά και τη ντενοσουμάμπη για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων (πχ πόνος από οστικές μεταστάσεις).
Όλες οι παραπάνω θεραπείες προσφέρονται στους ασθενείς μας. Επιπλέον, το επιστημονικό δυναμικό της χώρας μας είναι υψηλότατο προσφέροντας εξαιρετικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη τόσο στο πεδίο της τοπικής θεραπείας, όσο και στο πεδίο της μεταστατικής νόσου. Παράλληλα, η διεξαγωγή πολλών κλινικών μελετών στον ελληνικό χώρο δίνει την δυνατότητα στους Έλληνες ασθενείς για πρώιμη πρόσβαση σε αποτελεσματικές καινοτόμες θεραπείες πριν αυτές γίνουν ευρέως προσβάσιμες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Dellis A, Zagouri F, Liontos M, Mitropoulos D, Bamias A, Papatsoris AG; Hellenic Genito-Urinary Cancer Group (HCUCG). Management of advanced prostate cancer: A systematic review of existing guidelines and recommendations. Cancer Treat Rev. 2019 Feb; 73: 54-61. doi: 10.1016/j.ctrv.2018.11.005. Epub 2018 Dec 1. PMID: 30623865
- Fitzpatrick JM, Anderson J, Sternberg CN, et al. Optimizing treatment for men with advanced prostate cancer: expert recommendations and the multidisciplinary approach. Crit Rev Oncol Hematol. 2008; 68 Suppl 1: S9-S22. doi: 10.1016/j.critrevonc.2008.07.019. Epub 2008 Aug 23. PMID: 18723368 Review.
- Khalaf DJ, Annala M, Taavitsainen S, et al. Optimal sequencing of enzalutamide and abiraterone acetate plus prednisone in metastatic castration-resistant prostate cancer: a multicentre, randomized, open-label, phase 2, crossover trial Clinical Trial Lancet Oncol. 2019 Dec;20(12):1730-1739. doi: 10.1016/S1470-2045(19)30688-6. Epub 2019 Nov 11. PMID: 31727538 DOI: 10.1016/S1470-2045(19)30688-6
Άφησε σχόλιο